Zenginleştirilmiş uranyum tehlikeli değil

İran’ın zenginleştirilmiş uranyumunu saklamak için Türkiye’ye gönderme ihtimaliyle gündeme gelen konunun güvenlik boyutlarını Boğaziçi Üniversitesi Nükleer Mühendislik Bölümü’nden emekli Prof. Dr. Vural Altın ntvmsnbc’ye değerlendirdi. 

Zenginleştirilmiş uranyumun yaratacağı tehdidin doğal uranyumunkine yakın olduğunu belirten Altın ciddi bir tehdidin söz konusu olmadığını söyledi. Altın, “Doğal uranyumda da bir ölçü radyasyon var. Uranyum nadir toprak metallerindendir ve doğal plan aktivitesi hayatımızın içinde mevcuttur. Uranyumu saflaştırarak zenginleştirince tabii radyasyon miktarı artıyor ama çok değil” dedi.

Altın esas sorunun zenginleştirilmiş uranyumun nükleer santrallerde yakıt olarak kullanılmasının ardından doğduğuna dikkat çeken Altın, yakıt olarak kullanılmamaış uranyumun daha rahat saklanabileceğini anlattı. Prof. Dr. Altın, yakıt olarak kullanıldığı zaman zenginleştirilmiş uranyumun tehlikesinin yüzlerce kat arttığına da dikkat çekti.

---

Altın, “Zenginleştirilmiş uranyum yakıt olarak kullanıldıktan sonra saklanması çok zor bir madde. Kalın duvarların içinde, soğutma sistemleri olan havuzlarda saklanır. Zira zenginleştirilmiş uranyum yakıt olarak kullanıldıktan sonra sıcaklık yayar ve maddeleri eritmemesi için sürekli soğutulması gerekir. Ayrıca güvenlik önlemleri giderek artar” diyerek sözlerini sürdürdü.

Zenginleştirilmiş uranyumu saklamada öncelikli konunun çalınmaması olduğunu vurgulayan Altın saklamak için zırhlanmış kasa ya da duvarların yeterli olduğunu belirtti.

“Saklama iştemi tabii tahta dolapta olmaz ama doğal uranyum bir kaç milimetre kalınlıktaki çelik duvarların arasında zenginleştirilmişi ise bir iki milim daha kalın duvarların içinde saklanabilir” diyen Altın sözlerini, “Burada önemli olan içerden dışarıya sızma oranı. Beton duvarlar veya harcına çelik gibi maddelerin karıştırıldığı belli kalınlıklardaki duvarlar saklama için yeterli olabilir” diyerek sürdürdü.

Altın bunun için gerekli yönetmeliklerin ve standartların uluslararası olarak belirlendiğini ifade etti.

İran’dan zenginleştirilmiş uranyumun gelmesinin söz konusu olması halinde maddenin saklanacağı yer olarak görülen Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi’nin (ÇNAEM) gerekli kapasiteye sahip olduğunu belirten Prof. Dr. Vural Altın burada zaten daha güçlü kimi maddelerin araştırılmasının yapıldığını ve gerekli güvenlik önlemlerinin alınmış olduğunu kaydetti. 

Zenginleştirilmiş uranyumun yeraltında mı yoksa yerüstünde mi saklamanın daha iyi olduğu yönündeki soruya ise genel olarak zemin katın tercih edildiği cevabınıı verdi. Altın, “Nükleer araştırma merkezlerinde genelde çok kat istenmez. Ekipmanlar ağır olur. Ancak yer altında olunca koruma işleminin çoğunu toprak yapar ve duvarlar daha ince olabilir. Yine de deprem gibi olasılıklar yüzünden zemin katlar tercih edilir” dedi.

Altın her şeye karşın zenginleştirilmiş uranyumun ciddi tehlike olmadığı, nükleer santrallerde kullanıldıktan sonra tehlike haline geldiğini vurguladı. 

Ali Abaday